Kızılırmak ve Yeşilırmak Deltaları gibi Türkiye’de tıbbi sülük popülasyonlarının en güçlü olduğu sulak alanlara sahip Samsun, Türkiye’nin ihraç ettiği 1500 kilogram tıbbi sülüğün büyük bir bölümünü karşılıyor.
Tıbbi sülük yetiştiriciliği modern tıpta ilaç üretiminde ve alternatif tedavi yöntemi olarak kullanılıyor. Vücutta bulunan fazla ve zehirli kanın atılmasına yarayan tıbbi sülük tedavisi varis, kalp damar hastalıkları, romatizma hastalıkları, genel yorgunluk hali, metabolizma hastalıkları, cilt hastalıkları gibi çok çeşitli hastalıklara iyi geldiği biliniyor. Türkiye, doğadan toplanan tıbbi sülüklerin ticaretinde dünyada belirleyici bir ülke konumunda bulunuyor. Dünya sülük ticaretinin yaklaşık yüzde 80’lik bölümü Türkiye’den karşılanıyor. Sülük toplayıcılığı aynı zamanda o yörenin halkı içinde önemli bir gelir kaynağı oluşturuyor. Bu anlamda Samsun sınırları içerisinde bulunan Kızılırmak ve Yeşilırmak Deltaları Türkiye’de tıbbi sülük popülasyonlarının en güçlü olduğu sulak alan kompleksi durumunda bulunuyor. Uluslararası sözleşmeler gereği doğadan toplanan tıbbi sülük ihracatına kota konuldu. 2023 yılı için Türkiye’den toplam bin 500 kilogram sülük ihracatına izin veriliyor. Bu bağlamda ihracatı yapılan 1500 kg’lık sülük miktarının büyük kısmı Samsun’daki avlak sahalarından toplanarak ihracat izni alan firmalar vasıtasıyla yurt dışına gönderiliyor.
“Yöre halkının sülük toplayıcılığından süreklilik arz eden gelir elde etmesi sağlanacak”
Tıbbi sülük yetiştiriciliği hakkında bilgi veren İl Tarım ve Orman Müdürü İbrahim Sağlam, “Kızılırmak Deltası Ramsar alanıdır ve koruma altındadır. Kızılırmak Deltası’ndaki tıbbi sülük popülasyonunun sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi için, Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) tarafından desteklenen ve yürütücülüğünü Isparta Eğirdir Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ile birlikte yürüttüğümüz, Kızılırmak Deltası Tıbbi Sülük Popülasyonu miktarı ve yıllık avlanabilir kotasının belirlenmesi projesinin saha çalışmaları tamamlanmıştır. Kızılırmak Deltası’ndaki tıbbi sülük kotasının belirlenmesine müteakip, Yeşilırmak Deltası’nda da aynı çalışmanın yapılması planlanmaktadır. Kızılırmak Deltası’ndaki tıbbi sülük stoklarının hesaplanmasına dönük araştırma projesi niteliğindeki bu çalışma ile ilimiz deltalarındaki sülüklerin avlanmasına yönelik avcılık kota sınırlaması ile zaman ve boy yasağı uygulamaları gündeme alınacaktır. Böylece nesli azalmakta olan tıbbi sülük popülasyonlarının yaşamını sürdürmesi ve yöre halkının sülük toplayıcılığından süreklilik arz eden gelir elde etmesi sağlanacaktır. Mevcut potansiyelin ortaya konmasından sonra sülüklerin doğrudan yurt dışına ihraç edilmesinden ziyade müdürlüğümüz koordinasyonunda yerelde katma değer oluşturacak ve sülüklerden ilaç ve kozmetik ürün elde edilmesine yönelik ticari yatırımlar gündeme alınacaktır” dedi.
“Sülükle tedavi konusunda uzmanlaşmış tıp merkezlerinin ihtiyacı da karşılanıyor”
Samsun sınırları içerisinde bulunan sülük toplama alanlarında ‘hirudo verbana’ türünün yaşadığını ifade eden Müdür Sağlam, “Sülükler, ruhsat tezkeresi verilen avcılar tarafından toplanmakta, ihracat izni almış firmalar vasıtası ile belirlenen kota dâhilinde yurt dışına ihraç edilmektedir. Ayrıca yurt içinde özellikle sülükle tedavi konusunda uzmanlaşmış tıp merkezlerinin ihtiyacı da karşılanmaktadır. Tıbbi sülük ihracatında kota olması nedeni ile 2023 yılında ülke genelinde avcılık yolu ile elde edilen toplam 1500 kg. sülük ihraç edilebilmektedir. Yurt dışında özellikle Almanya, Hollanda, Belçika gibi ülkelerde tıbbi sülük ile tedavi yöntemleri revaçtadır. Tıbbi sülük ihracatının artırılabilmesi için bu türün yetiştiriciliği de önem arz etmektedir. Yetiştiricilik tesislerinin artması sülük ihracatında artış sağlayacaktır” diye konuştu.
“Yıllık kapasite artacak”
Müdür Sağlam şunları söyledi:
“İlimizde Terme ilçesinde kurulu 1 adet 1 milyon 500 bin adet/yıl ( bin 500 kilogram/yıl) kapasiteli tıbbi sülük (Hirudo verbana) yetiştiricilik tesisi kuruluş işlemlerini tamamlayarak üretim aşamasına geçmiş bulunmaktadır. Kavak ilçemizde 250 bin adet/yıl (250 kilogram/yıl) kapasiteli bir tesis bakanlığımızdan ön izin almış olup kurulum işlemleri devam etmektedir. Bafra ilçesinde 100 bin adet yıl kapasiteli tıbbi sülük hirudo verbana yetiştiriciliği başvuru alınmış olup ön izin aşaması devam etmektedir. Tıbbi sülük yetiştiriciliğinde, laboratuvar koşullarında büyük akvaryum, tanklar ve küçük kaplarda üretim ve yetiştiriciliği yapılmaktadır. Ayrıca toprak havuzlarda yetiştiriciliği yapılmaktadır. Yine bunların yanında Samsun 19 Mayıs ilçesinde 1 yerel firma ile Bafra ilçemizde 1 yerel firma, şahıs av sezonu içerisinde yöre sülük toplayıcılarının toplamış oldukları sülükleri uygun ortamlarda barındırarak ülkemizin değişik şehirlerinde sülükle tedavi konusunda uzman kişilere ve talep edilen bölgelere sevk etmektedirler. Bu yolla da birçok vatandaşımız geçimini bu işlerden sağlamaktadır.”